ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان با استفاده از دراستیک فازی (مطالعه موردی: دشت آستانه-کوچصفهان)

در اکثر مناطق ایران آبهای زیرزمینی تأمین‏کننده اصلی آب کشاورزی، شرب و صنعت هستند که در حال حاضر تحت تأثیر برداشت بی‏رویه قرار گرفته‏اند. با توجه به عدم امکان جایگزینی این منبع آب ارزشمند، محافظت از آن امری ضروری به نظر می‏رسد. ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان برای توسعه، مدیریت و تصمیمات کاربری اراضی، نحوه پایش کیفی منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آبها بسیار مفید بوده و می‏تواند در راهکارهای مدیریتی نقش به سزایی را ایفا ‏کند. لذا ضروری است تعیین آسیب‏پذیری آبخوان‏ها در اولویت قرار گیرد. دشت آستانه-کوچصفهان به علت وجود زمینهای کشاورزی زیاد و مصرف بیش از حد کودهای نیترات جزء مناطق آسیب پذیر است. در این پژوهش برای تهیه نقشه آسیب‏پذیری آلودگی آبخوان از چهار روش دراستیک استاندارد، دراستیک سلسله مراتبی، دراستیک فازی و دراستیک شبکه استفاده شد. در نهایت از هر مدل یک نقشه نهایی حاصل شد که نشان دهنده مناطق آسیب‏پذیر آلودگی دشت آستانه-کوچصفهان هستند. نقشه¬های خروجی در چهار طبقه کم، کم تا متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد طبقه¬بندی شدند. نتایج حاصل از هر سه مدل دراستیک استاندارد، دراستیک سلسله مراتبی و دراستیک فازی به همدیگر نزدیک و مشابه هستند و در هردو مدل در بیشتر بخشهای شمالی آسیب‏پذیری متوسط تا زیاد و زیاد است و در بخشهای جنوبی آسیب‏پذیری کم و کم تا متوسط است. در صورتیکه در مدل دراستیک شبکه در بخش جنوبی هم آسیب‏پذیری زیاد وجود دارد. با محاسبه همبستگی میان غلظت نیترات و میزان شاخص‏های هر مدل، مشاهده شد که بیشترین میزان همبستگی مربوط به دراستیک شبکه است و مقدار آن برابر 61 است. بنابراین مدل دراستیک شبکه بیشترین سازگاری با واقعیت را دارد و استفاده از روش دراستیک شبکه در این دشت به سه مدل دراستیک فازی، سلسله مراتبی و استاندارد ترجیح داده می¬شود. برای مقایسه نقشه‏ها از آزمون کای اسکوئر استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که نقشه‏ها در سطح 5درصد با هم تفاوت معنی داری دارند.